تقوا شرط بصیرت دینی

 بصیرت دینی گونه ای بینایی قلبی و دیده باطنی است که آدمی را در شناخت حقیقت و مظاهر آن در عرصه های گوناگون زندگی یاری می دهد. اندیشه ورزی و علم آموزی اگرچه گامی مؤثر در راه رسیدن به چنین بصیرتی است ولی به تنهایی کافی نیست. عمل به دستورات الهی قلب و جان مؤمن را نورانی می سازد و او را از بینشی نافذ برخوردار می کند. با چنین نگاهی، قرآن کریم تقوا را راه وصول به علوم ربانی، فرقان [تشخیص حق از باطل] و وسیله دشمن شناسی می شمارد:(بقره (2)، آیه 233)(انفال (8)، آیه 29)

 إِنَّ الَّذِینَ اتَّقَوْا إِذَا مَسَّهُمْ طَائِفٌ مِنَ الشَّیطَانِ تَذَکرُوا فَإِذَا هُم مُبْصِرُونَ (اعراف: 201)

 کسانی که پرهیزگارند چون از شیطان وسوسه ای به آنها برسد خدا را یاد می کنند، و دردم بصیرت یابند.

 امام صادق علیه السلام به عنوان بصری که در سنین پیری در پی علم آموزی بود، فرمود:

 حقیقت علم و بصیرت دینی تنها از راه دانش آموزی به دست نمی آید؛ بلکه حقیقت علم نوری است که خدای تعالی در قلب مؤمن می افکند.(بحارالانوار، ج 1، ص 225)

 امام پس از آن راه دست یافتن به چنین علم و بصیرتی را، در پیش گرفتن طریق عبودیت، عمل کردن به دانسته ها و درخواست دانش از خدای متعال، معرفی می کند. بنابر این، دین شناسی و اندیشه ورزی در کنار تقوا و عمل به آموزه های وحیانی از عوامل ایجاد بصیرت دینی هستند.(همان)

 منابع بصیرت دینی

 براساس سخنی که شیعه و سنّی به تواتر از پیامبراسلام صلی الله وعلیه وآله نقل کرده اند، قرآن و(غایة المرام، ج 2، ص 322؛ بحرانی در غایة المرام این حدیث و با 39 طریق از عامه و 27 طریق از شیعه نقل می کند؛ همان، ص 304 - 367)

 عترت پیامبراکرم صلی الله وعلیه وآله دو منبع اصیل فهم و بصیرت دینی اند. بنا بر این سخن، قرآن و عترت همواره در کنار یکدیگر خواهند بود و تا هنگامی که مسلمانان به قرآن و عترت در حوزه های گوناگون معرفت شناسی، ارزشی و رفتاری پایبند باشند از گمراهی در امان خواهند بود.

 حقیقت قرآن نزد حضرات معصومین علیهم السلام است و آنها الگوهای عملی تربیت قرآنی و مخزن اسرار و معارف قرآن و مفسران واقعی آن هستند. با درک درست و پیروی از آموزه های قرآنی و آنچه در سیره و سخنان پیامبراکرم صلی الله وعلیه وآله و امامان معصوم علیهم السلام آمده است می توان به بصیرت دینی دست یافت و از کجروی ها در امان بود.

 یعقوب بن اسحاق کندی معروف به فیلسوف عرب در زمان امام حسن عسکری علیه السلام کتابی درباره تناقضات قرآن نگاشت. یکی از شاگردان وی خدمت امام حسن عسکری علیه السلام رسید. امام به وی گفت: آیا مرد رشیدی در میان شما نیست تا استادتان را از این کار بازدارد؟ آن مرد گفت: ما از شاگردان وی هستیم، چگونه می توانیم با وی مخالفت ورزیم؟ آنگاه امام به وی فرمود: نزد اسحاق برو، با وی انس بگیر و در اثناء سخن از وی بپرس: آیا احتمال می دهی آنچه تو از قرآن یافتی مقصود خدای متعال نباشد؟ او مردی سخن فهم است، می گوید: احتمال می دهم. آنگاه از وی بپرس: شاید خدای متعال غیر آنچه را تو پنداشتی قصد کرده باشد. آن مرد نزد اسحق رفت و این سخن را به وی گفت. اسحق با اندیشه در این سخن رو به آن مرد کرد و گفت: تو را قسم می دهم که بگویی این سخن از کیست؟ زیرا؛ مثل تو نمی تواند چنین سخن بگوید. پس از اصرار وی آن مرد گفت: این سخن از امام حسن عسکری علیه السلام است. آنگاه اسحاق گفت: مثل چنین سخنی جز از این بیت بیرون نمی آید. دستور داد آتشی افروختند و تمام آنچه نگاشته بود در آتش سوزاند.(مناقب آل ابی طالب، ابی جعفر محمد بن علی بن شهرآشوب، بیروت، دار اضواء، چاپ دوم، 1412 ه’. ق، ج4، ص 457)

 بصیرت قرآنی

 قرآن کریم خود را به اوصافی چون نور مبین، تبیان کل شی، کتاب مبین، ذکر و(نساء (4)، آیه 174)(نحل (16)، آیه 89)(مائده (5)، آیه 15)(حجر (15)، آیه 9)

 موعظه و بصائر وصف می کند. این اوصاف از بیداری بخشی و بصیرت آفرینی(یونس (10)، آیه 57)(اعراف (7)، آیه 203)

 قرآن حکایت می کنند:

 قَدْ جَاءَکم مِنَ اللّهِ نُورٌ وَکتَابٌ مُبِینٌ × یهْدِی بِهِ اللّهُ مَنِ اتَّبَعَ رِضْوَانَهُ سُبُلَ السَّلاَمِ وَیخْرِجُهُم مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِهِ وَیهْدِیهِمْ إِلَی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ (مائده: 15 و 16)

 از جانب خدا نوری و کتابی روشن بر شما نازل شده است. تا خدا بدان هر کس را که در پی خشنودی اوست به راه های سلامت هدایت کند و به فرمان خود از تاریکی به روشنایی شان ببرد و آنان را به راه راست هدایت کند.

 وَنَزَّلْنَا عَلَیک الْکتَابَ تِبْیاناً لِکلِّ شَی ءٍ وَهُدی وَرَحْمَةً وَبُشْرَی لِلْمُسْلِمِینَ (نحل: 89)

 ما قرآن را که بیان کننده هر چیزی است و هدایت و رحمت و بشارت برای مسلمانان است بر تو نازل کرده ایم.

 مفسران قرآن تصریح کرده اند که چون قرآن کتاب هدایت است، هر آنچه را برای هدایت و نجات انسان ها لازم است، بیان کرده است.(المیزان، ج 12، ص 325)

 در روایات آمده است که قرآن تبیان برای هر چیزی است. امام صادق علیه السلام در سخنی فرمود:

 به درستی که من می دانم آنچه که در آسمان ها و آنچه در زمین است و می دانم آنچه که در بهشت است و می دانم آنچه را که در آتش است، و می دانم آنچه تاکنون بوده و آنچه که تا قیامت خواهد بود.

 امام پس از این سخن لحظه ای سکوت کرد و احساس کرد که این سخنان بر شنوندگان گران آمده است، سپس فرمود:

 همه این ها را از کتاب خدای بزرگ می دانم، زیرا خداوند تعالی درباره کتابش فرمود؛ فیه تبیانُ کل شی ء(اصول کافی، ج 1، ص 261، ط بیروت)

 علامه طباطبایی رحمهم الله می فرماید:

 اگر مقصود از »تبیان« در این آیه دلالت لفظی و متعارف نباشد، طبق این روایات می توان از بطون و اشارات قرآن به همه حقایق هستی پی برد.(ر.ک. المیزان، ج 12، ص 325)

 خدای تعالی قرآن کریم را مایه تذکر قرار داده و مؤمنان را به پندگیری از آن دعوت می کند:

 وَلَقَدْ یسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّکرِ فَهَلْ مِن مُدَّکرٍ (قمر: 17)

 قطعاً قرآن را برای پندآموزی آسان کردیم؛ پس آیا پندگیرنده ای هست؟

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: